Yol Bisikletlerinde Patlaklar & Lastik Ömrü

Bu yıl itibariyle başlayan yoğun bisiklet turlarımın olmazsa olmazı, lastik patlamaları..!

Hele ki yol bisikletimi aldıktan sonra, selenin değil, dikenin üzerinde gider gibi sürüyorum. Demek istediğim yoldaki çukurlardan, tümseklerden, camlardan, dikenlerden, akla gelmez her türlü cisim üzerinden geçmemek için özel bir çaba harcamak, çok da keyifli yapmıyor bisiklet sürmeyi. Yanımda iki adet yedek lastik taşıyorum, yeri geliyor (özellikle uzun mesafeli turlarda) onlarda yetmiyor, yama yapıyorum.

Ne yazık ki ülkemizde bisiklet yolu diye bir şey yok. Evet, özellikle şehrin güzel noktalarında, üzerine bisiklet resmi çizilmiş sözde bisiklet yolları var. Ancak bu yollar malesef, yayalar tarafından işgal edildiği için, otobanda bisiklet sürmekten daha tehlikeliler. En büyük tehlike is bu yollardaki cam kırıkları oranının sıradan bir zeminden çok daha fazla olması! Gerçekten, insanların bu yollarda özellikle cam kırdıklarını düşünmüyor değilim.

İç lastik değiştirmek de bir yere kadar.. Sonra bir bakıyorsunuz ki dış lastik diye bir şey kalmamış.

Merak ettim "bir yol bisikletinin dış lastik ömrü" ne kadar olmalı ve bu süreyi nasıl uzatabilirim diye.. Sonuç olarak, oradan buradan alıntı yaparak ve biraz da kendimden birşeyler katarak bir takım bilgiler paylaşmayı faydalı gördüm.

Lastik Yapısı

Bir lastiğin dayanıklı olmasında şüphesiz en önemli etken kullanılan malzemedir. Genellikle, yumuşak veya sert deriden olmak üzere iki tip lastik türü vardır..
Yumuşak derili lastikler, yolu daha iyi kavrar ve sürtünmeden dolayı daha rahat çekiş imkanı sağlamasına karşılık, çok rahat aşınırlar. Yani, kabak lastik diye tabir edilen hale gelebilirler.
Kalın derili lastikler ise, daha dayanıklıdırlar ancak kontrolleri kısmen zayıftır.
Melez (Hibrid) lastiklerde her iki deri tipi kullanılır. Yolu kavraması için dış yüzey yumuşak deri ile kaplanır, tırtıklı kısımlar ve koruyucu yüzey sert deri ile takviye edilerek dönüş yapmayı kolaylaştırır. Yine de Tırtıklar eridikçe kontrol zayıflayacak veya dış yüzey aşındığı taktirde kavrama azalacaktır.

Tahmini Mesafe

Amerikalı bisiklet lastiklerini inceleyen siteler, en yüksek kalitedeki hibrid yol lastiklerinin en az 4000 km. gidebileceğini belirtiyorlar. Bu mesafeyi, kendi ülkemize uyarlarsak, sanırım 2000 km. ila 3000 km. arası makul gözükebilir. Hız ve Yüksek performansı sunan yarış lastiklerinin ise 1600 km. de bir değiştirilmesi gerektiğini savunuyorlar. Yani Türkiye için bu mesafeyi de 800-1200 km'ye indirgeyebiliriz. Çok kalın denilebilecek lastikler için verilen lastik ömrü ise (Türkiye için) yaklaşık 5000 km. civarında.
Eğer asfalt yol ağırlıklı sürüyorsanız tırtıksız kaypak veya içe dönük girintili lastik seçmek, lastiğinizin ömrünü uzatacaktır.
Taşlık, yamalı, arnavut kaldırımı, stabilize gibi yollarda sürmek zorunda kalıyorsanız, seçiminiz kesinlikle tırtıklı yol lastiği olmalıdır. Bu sayede çekiş ve kavramada sorun yaşamazsınız. Tırtıklar zamanla aşınıp, kopabilir. Bu nedenden dolayı çöpe atılmayı hak etmedilerse de, performans kaybına yol açacaklardır.

Patlaklar

Genel olarak lastikler dört farklı şekilde patlayabilir;

Sıkışarak

Lastiklerinizin havası az veya öngörülen basınçtan daha az ise, o lastik patlamaya aşırı derecede meyillidir. Meyilli olmasının sebebi, iç lastiğiniz, jant ile dışarıdan etki edecek cisim arasında sıkışmasıdır. Bu cisim herhangi bir kaya, çukur, mazgal, kaldırım, kalın bir cam veya bir odun parçası bile olabilir. Sıkışma sonucu olan bu tür patlaklar, bisiklet süren kişinin çok ağır veya bisiklete aşırı yük binmesinden de kaynaklanabilir. Patlama sonucunda dış lastiğin yanak kısımlarında aşınmalar, iç lastikte ise birden fazla patlak oluşabilir.

Gümleyerek

Gümleyen lastiklerdeki patlaklar, gözle görülebilecek ve sesinden de anlaşılacağı üzere oldukça büyüktürler. Bu tür patlaklar genellikle, iç lastiklerin jant üzerine düzgün yerleştirilmemesinden kaynaklanır. Sert bir darbe aldıklarında yüksek ses çıkararak patlarlar. Özellikle süratli giderken, ses etkisi sürücüyü panikletebileceğinden, kontrol kaybı yaşanabilir. Ayrıca lastik sibopunda (hava basılan metal parça) oluşan bir sorun da lastiği gümletebilir. Oldukça eskimiş lastikler, yenilere nazaran gümlemeye daha müsaitlerdir. Patlama sonucunda iç lastikte oluşan delikler oldukça büyük olduğundan yama ile kapatılamaz ve lastik kullanılamaz hale gelir. Bu tür patlaklar ile karşılaşmamak için özellikle iç lastiğin jant çerçevesine, katlanmadan, ezilmeden çok özenle yerleştirilmesi gerekir.

Yavaşça

İç lastikte veya sibop çevresinde sadece büyüteç ile görülebilecek çok küçük delikler, lastiğin havasının, ancak 2 günde hatta bazen daha uzun sürelerde inmesine neden olur. Şunu kesinlikle unutmamak gerekir ki, hiç bir içlastik %100 de hava-kaçırmaz değildir. Hiç bir patlağı olmayan bir iç lastik bile, eğer hava basılmaz ise, aylar içinde durduğu yerde iner. Bu tarz patlakları tespit etmenin en güzel yolu, iç lastiği su testine tabii tutmaktır.

Kesilerek veya Delinerek

En çok karşılaşılan lastik patlaması tipidir. Cam, çivi, diken, taş veya buna benzer sivri cisimler, dış lastiğe batarak iç lastiği keserler. Kesik büyüklüğüne göre bir kaç yüz metre mesafe içinde, lastiğin hafası tamamen boşalır. Bu tarz patlaklarda dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, yeni iç lastik takmadan önce, dış lastiğin iç ve dış yüzeylerinin (hatta jantın bile) çok dikkatli bir şekilde kontrol edilmesi, patlağa sebep olan cismin çıkartılarak temizlenmesidir. Aksi taktirde yeni takılacak lastik de aynı cisime maruz kalacak ve patlayacaktır. (Ciddi ciddi yaşadım bunu.) Ayrıca bu tarz patlaklar ile çok sık karşılaşıyor iseniz, kullandığınız lastiğin yapısını kontrol etmenizde yarar vardır. Bu konuya yukarıda değinmiştim.

 

Peki Ne Yapmalı?

Kesik veya delinmelere karşı dirençli lastikler seçilmelidir. İç lastik ile dış lastik arasına yerleştirilebilen şerit şeklinde lastikler ile bu direnç daha da arttırılabilir. Dış lastik üzerinde oluşan delikler epoksi veya benzer yapıştırıcılar ile dolgu malzemesi olarak kullanılıp sağlamlaştırılabilir. Dolgu işlemi her iki taraftan yapılarak beslenirse çok daha iyi bir korunma sağlanmış olunur.

Ne zaman emekliye ayırmalı?

Bu soruyu herhangi bir birim ile cevaplamak mümkün değil. Yani tek bir onarılamayacak büyüklükte bir yarık bile lastiğinizi emekli edebilir. Bu yüzden bisiklete binmeden önce mutlaka lastiklerinizin kontrolünü yapın. Sadece yere temas eden kısımları değil, yanak kısımlarını da inceleyin. Yanak kısımlarındaki aşınmalar uzun sürede oluşacağından her seferinde kontrol etmenize gerek yoktur. Genel olarak arka lastikler, öne nazaran daha hızlı aşındığından belli sürelerde lastiklerin yerini değiştirmek, lastiklerin ömrünü uzatacaktır.

Hepinize kazasız, patlaksız keyifli sürüşler dilerim.

Bu sayfada yazılanların izin alınmadan herhangi bir platformda yayınlanması yasaktır!